فیلم Her: تعمقی در معنای زندگی

آیا تا به حال از خودتون پرسیدید که چه چیز هر یک از ما رو «ما» می‌کنه؟ سلولها و رمز ژنتیکی‌مون؛ مغز، افکار، خاطرات، یا احساساتمون؛ تاثیرات محیط و اجتماع، یا تجاربمون، یا کیفیتی ناشناخته فراتر از اینها؟ اگر زمانی علم بخواد آگاهی افراد درگذشته رو برگردونه، نگهداری و برگردوندن مغز یا جسمشون کافیه؟ اگر روزی با استفاده از DNA من یک کلون ساخته بشه، اون «من» خواهد بود؟ این فردیت و «آگاهی» که به عنوان «من» می‌شناسیم دقیقا چیه و کجاست؟

این وادی بسیار جنجال‌برانگیزه؛ ماده‌باورها به این سوال یکجور جواب میدن و مذهبی‌ها و غیر ماده‌باورها طور دیگه، و البته هنوز راهی برای اثبات هیچیک از نظریات موجود در دست نداریم، بنابراین ابراز نظر قطعی و رد کردن هر یک از نظرات دو گروه، نامعقول به نظر می‌رسه. اما از طرفی این موضوع بستر بسیار جالبی برای گمانه‌زنی‌های فلسفیه. تصورش رو بکنین؛ اگر روزی دانش بشر به حدی برسه که بتونه رباتهایی حقیقتا انسان‌نما بسازه، رباتهایی که علاوه بر هوش، احساسات و قابلیت رشد داشته باشند، رباتهایی فوق پیچیده مثل دانیل اولیواو در سری رباتها و بنیاد (آیزاک آسیموف)، یا ابَر رباتهای فیلسوف سری راما (آرتور سی. کلارک)، چطور قادر خواهیم بود بین کیفیت هوش و احساسات طبیعی انسان و هوش و احساسات مصنوعی رباتها تمایز قائل بشیم و یکی رو اصیلتر و حقیقی‌تر از دیگری بدونیم؟ آیا این حقیقت که یک موجود صاحب «آگاهی»، بتونه احساسات رو تجربه کنه و قابلیت تکامل داشته باشه، کافی نیست که برای وجودش اصالت قائل بشیم و اونو «زنده» و هم‌ارز انسانها بدونیم؟ اصالت وجود و زنده بودن به کیفیت آگاهی برمی‌گرده یا سرمنشا اون هم مهمه؟

البته همین عدم قطعیت و نظرات بسیار متناقض باعث میشه عده کمی از نویسندگان جسارت یا توانایی ورود به این حیطه رو داشته باشن. اما اسپایک جونز در فیلم آینده‌نگر Her این ریسک رو پذیرفته، و حاصل کار هم یکی از بهترین فیلم‌های سالهای اخیر از کار در اومده. (درباره این فیلم می‌تونین پست خوب یک‌پزشک رو بخونید یا در ویکی‌پدیا اطلاعات کسب کنید). Her در کنار Gravity (و حتی شاید اندکی بهتر از اون) با اختلاف زیادی از سایر فیلمها، بهترین فیلم‌های سال گذشته بودند، به مراتب بهتر از ملودرامهای آبکی تحسین‌شده و پرجایزه، که متاسفانه آکادمی اسکار همیشه امثال اونها رو به فیلمهای ژرف علمی – تخیلی ترجیح میده.

فیلم کوتاه: Record/Play

Record/Play فیلم کوتاه مینیمال، خوش‌فکر و لطیفیه درباره عشق، جنگ، یک واکمن خراب، و … .

این فیلم عاشقانه / علمی-تخیلی رو می‌تونید مستقیما در Vimeo ببینید، با کیفیت بالا و حجم 92 مگابایت از این لینک موقت دانلود کنید، یا با کیفیت پایینتر و حجم 34 مگابایت از اینجا دانلود کنید.

 

پی‌نوشت: ساعتی پیش گابریل گارسیا مارکز در سن 87 سالگی درگذشت. خیلی از هم‌نسل‌های من با صد سال تنهایی و قلم سحرانگیز او بود که افسون رئالیسم جادویی رو شناختند. صد سال تنهایی برای نویسنده‌اش هم نقطه عطف بسیار مهمی در زندگی بود. تا پیش از اون، مارکز روزنامه‌نگار و نویسنده‌ای بود که تنها با واقعیت‌های عینی سر و کار داشت، اما روزی در حال رانندگی به مقصد آکاپولکو در مکزیک، ایده‌ای به ذهنش رسید؛ اینکه با لحنی وام‌گرفته از مادربزرگش، با در هم آمیختن خیال و فولکلور و اخبار و شایعات، و با سبکی آموخته از سبک کافکا در مسخ، داستانی رو روایت کنه (+). اینطور بود که یکی از بزرگترین آثار ادبی جهان زاده شد، اثری که نوشتنش دو سال طول کشید، بیش از 50 میلیون نسخه از اون در دنیا به فروش رسید، و نوبل رو برای این نویسنده کلمبیایی به همراه داشت.

شخصا این رمان، و همینطور خود-زندگی‌نامه او یعنی «زنده‌ام که روایت کنم» رو خیلی دوست دارم.

«زندگی آنچه زیسته‌ایم نیست، بلکه همان چیزی است که در خاطرمان مانده و آن‌گونه است که به یادش می‌آوریم تا روایتش کنیم.»

روحش شاد.

کنگره: رویایی که تو برمی‌گزینی

از هر چه بگذریم، ژانر علمی – تخیلی خوشتر است، و الحق که سال 2013 سال خوبی برای این ژانر بوده. از فیلم‌های ضعیفی مثل Dark Skies، The Host، Life Tracker، After Earth، Astronaut: The Last Push، تا فیلم‌های متوسطی مثل Europa Report، Pacific Rim، The World’s End، Elysium، Man of Steel، و فیلم‌های عالی و خوبی مثل The Last Days on Mars، World War Z، Oblivion و This Is the End؛ و غیر از اینها چند فیلمی که بعضا مشتاقانه منتظرشون هستم؛ Ender’s Game، Her، Upstream Color، The Hunger Games: Catching Fire، Gravity، و … .

برای علمی – تخیلی دوستانی مثل من این روندی امیدوارانه است، و نوید اینو میده که چه بسا دوباره داریم به یکی از دوره‌های خوش‌اقبالی ژانر علمی – تخیلی می‌رسیم و پس از سالها بازم شاهد اوج گرفتن این ژانر خواهیم بود. اما از طرفی هم حدس می‌زنم که این پدیده‌ای موقتیه، رویکردی رو به افزایش به دنیای تخیل و فانتزی، برای فرار از تلخی‌های رو به افزایش دنیای حقیقی. پناه بردن به دنیای خیالات همواره تنها مفر بشر بوده برای تحمل دنیای سرد و گزنده واقعیت. زمانی به خدایان المپی و قهرمانان شکست‌ناپذیر و افسانه‌های پریان دل خوش می‌کرده، و حالا به ابرقهرمانان و خون‌آشام‌ها و زامبی‌ها. اما می‌رسیم به سوژه مورد علاقه من؛ چی میشد اگه انسان قادر بود در دنیایی خیالی زندگی کنه، و خودش انتخاب کنه که چه کسی باشه و چگونه باشه؟ به هر حال تجربه ما از دنیا چیزی نیست جز ورودی‌های حواس و تحریکات مغزی. اگه روزی دانش بشر نسبت به مغز انسان به جایی برسه که بتونه با تحریکات درست واکنش‌های درست رو از مغز بگیره، قادر خواهد بود هر دنیایی رو در ذهن انسان خلق کنه. اما آیا این کار نتیجه مثبتی خواهد داشت؟ یا مثل مخدر جدید و بی‌نهایت خطرناکی، مقدمه‌ای بر پایان انسانیت خواهد بود؟ البته دید علمی – تخیلی پردازان به این موضوع اغلب بدبینانه بوده.

فیلم علمی – تخیلی مستقل کنگره (The Congress) محصول 2013 به همین موضوع می‌پردازه. فیلم، پیرامون رابین رایت (با بازی رابین رایت)، هنرپیشه میانسالی می‌گذره، که در نتیجه انتخاب‌های اشتباهش به دوره افول بازیگری‌اش رسیده، تا اینکه پیشنهادی عجیب – آخرین پیشنهادش – رو دریافت می‌کنه: اینکه حقوق تصویر دیجیتالی‌اش رو به‌طور کامل در اختیار کمپانی فیلمسازی میرامونت (میراماکس + پارامونت؟!) قرار بده، و خودش برای همیشه بازیگری رو کنار بگذاره. اگر این پیشنهاد رو بپذیره، کمپانی میرامونت صاحب کاراکتر او خواهند بود و با یک بار اسکن کامل بدن و حالاتش، از این پس قادر خواهد بود کاراکتر کامپیوتری ولی واقع‌نمای او رو در فیلم‌‎ها به‌کار بگیره، بدون اینکه نیازی به حضور او باشه؛ کاراکتری که پیر نمیشه، انتخاب‌های غلط نمی‌کنه، دردسری ایجاد نمی‌کنه، و دقیقا به‌گونه‌ای رفتار می‌کنه که ازش انتظار میره. اما آیا رابین رایت این پیشنهاد رو می‌پذیره و هویتش رو می‌فروشه؟

سفری به دوزخ

متاسفانه مدتیه که کمتر فرصتی برای نوشتن پیدا می‌کنم، و حقیقت اینه که فیلم‌ها و سریالهای جدید هم انقدر توجهم رو جلب نکردن که انگیزه‌ای برای نوشتن درباره‌شون داشته باشم. ولی به‌تازگی خوندن کتاب دوزخ دن براون رو تموم کردم. کتاب‌های دن براون رو دوست دارم نه فقط به این دلیل که مهیجند و لذت‌بخش، و آدم رو از روزمرگی دور می‌کنن و به دنیای تاریخ و نمادها و توطئه‌ها و کشف رموز می‌برن؛ بلکه تا اندازه‌ای هم به این دلیل که همیشه نکات جدیدی رو بهم یاد میدن، و ذهنم رو به تکاپو و سوال وامی‌دارن. براون از معدود نویسندگانیه که برای نوشتن آثارش تحقیقات مفصلی انجام میده، و جذابیت آثارش که غالبا معجونی از واقعیات تاریخی و تئوری‌های توطئه هستند، تا حدی مرهون همین موضوعه.

معرفی فیلم: مردی از زمین

مهم نیست که خیلی‌ها ژانر علمی-تخیلی رو جدی نمی‌گیرن و آثار این ژانر رو بی‌ارزش قلمداد می‌کنن؛ مهم اینه که برای یک طرفدار سیری‌ناپذیر این ژانر، هیچ چیز به اندازه یه فیلم یا کتاب علمی-تخیلی خوب، دلچسب نیست. هر چند The Man from Earth فیلمیه که می‌تونه نه فقط برای طرفداران این ژانر، که برای بقیه سلیقه‌ها هم دیدنی باشه.

هشدار: خطر لو رفتن بخشی از داستان

پروفسور جان اولدمن قصد داره شهر و محل زندگیش رو ترک کنه و به جای جدیدی نقل مکان کنه. در حال بستن چمدان‌هاست که همکاران دانشگاهیش برای خداحافظی بی‌خبر از راه می‌رسن. با وجود بی‌میلی جان از ذکر دلیل، همکارانش بهش اصرار می کنن که دلیل رفتنش رو بگه. بالاخره جان تسلیم میشه و داستانی رو شروع می‌کنه: داستان اینکه در واقع یه غارنشین ماقبل تاریخه و حدود 14000 سال عمر کرده؛ اینکه هرگز نمی‌میره و پیر نمیشه.

Btooom؛ بازی کارما و مرگ

بعد از یه وقفه تقریبا طولانی که بیشتر صرف سوخت‌گیری ذهنی شد، میخوام یه انیمــه معرفی کنم. متاسفانه توی ایران خیلی‌ها به محض شنیدن این کلمه فرار رو بر قرار ترجیح میدن، چون تصور رایج بر اینه که انیــمه یعنی کارتون کودکانه آبکی با کاراکترهای چشم درشت و طنز سبک، یا نهایتا آثار فانتزی. خیلی‌ها هم تصورشون از انیمـه، کارهای میازاکیه، که البته انیمـه‌های خوبی داره ولی دنیای انــیمه با اون شروع نمیشه و به اون هم ختم نمیشه. انیـمه هم مثل فیلم و سریال صرفا یه قالبه برای بیان هنری، و دنیای انــیمه‌ها دنیایی پر از تنوعه و از هر ژانری و با هر سبکی هم می‌تونید توش پیدا کنید، از کمدی‌های کودکانه و مفرح گرفته تا آثار جدی و عمیق و فلسفی.

Btooom انیـمه‌ایه از نوع جدی، در ژانر اکشن و مهیج، کمی علمی-تخیلی، و کمی هم عاشقانه. شخصیت اصلی داستان پسر 22 ساله‌ایه به نام ریوتا، پسری بیکار و بیعار که 2 ساله توی خونه نشسته و فقط به بازی آنلاینی به نام Btooom می‌پردازه. ریوتا که در دنیای واقعی از هیچ نظر و برای هیچکس آدم مهمی به حساب نمیاد، در دنیای Btooom یک حرفه‌ای به تمام معناست و رتبه 1 ژاپن و 10 جهان رو داره. Btooom یه بازی جنگی و بسیار پرطرفداره با قوانین ساده؛ بازیکنان باید با تنها سلاحی که در اختیارشونه، یعنی بمب، با هم بجنگن و همدیگه رو از بین ببرن. 

Top 10: برترین فیلم‌های آخرالزمانی

The Road

10 سال از فاجعه‌ اسرارآمیزی که بیشتر ساکنان زنده زمین رو نابود کرده می‌گذره، خاکستر چهره زمین رو پوشانده و اندک جمعیت انسانی باقیمانده به زندگی وحشی رو آوردن. پدری (ویگو مورتنسن) به همراه پسرش سعی داره در این دنیای ویرانه و پر از وحشیگری زنده بمونه.
این فیلم پساآخرالزمانی عمیق محصول 2009 که از روی کتاب جاده برنده جایزه پولیتزر نوشته کورمک مک‌کارتی ساخته شده، به زیبایی تلاش معدود انسان‌های باقیمانده برای ادامه حیات در این زمین مرده و عصر وحشیگری نوین رو به تصویر می‌کشه، و بهمون یادآوری می‌کنه که همیشه امیدی هست.

آرتور سی. کلارک و پایان طفولیت

آرتور سی. کلارک بین نویسندگان علمی – تخیلی از نام‌آشناترین هاست، چرا که حتی کسانی که علاقه خاصی به این ژانر ندارند هم احتمالا فیلم 2001: اودیسه فضایی رو دیدن یا نامش رو شنیدن. کلارک دغدغه‌های بزرگی داره و در آثارش سوالات مهمی رو مطرح می‎‌کنه: از کجا اومدیم؟ به کجا میریم؟ آیا ما در این جهان تنها هستیم؟

به شخصه آثار کلارک رو خیلی دوست دارم. شاید غیر از او هیچ نویسنده علمی – تخیلی دیگه‌ای اینطور عمیق و گسترده به مهم‌ترین سوالات فلسفی بشر نپرداخته باشه. از سری‌های 4گانه اودیسه فضایی و راما گرفته، تا رمان‌هایی مثل پرتو روزهای دیگر، همه چندلایه و فلسفی هستند و از بینش عمیق این نویسنده حکایت دارند.

TOP 10: سریال های علمی – تخیلی محبوب من، بخش دوم

2. The Lost Room

اتاق گمشده یک مینی سریال کوتاه 3 قسمتیه محصول سال 2006 و ساخت شبکه Syfy، ولی با همین طول کوتاه 6 ساعته می تونه تا مدت ها خوراک فکری شما رو تامین می کنه.

داستان درباره اتاق شماره 10 یک متله، اتاقی متفاوت با هر اتاق دیگه ای در دنیا. در سال 1961 در پی یک اتفاق ناشناخته، این اتاق به طور کامل از عرصه زمان و مکان ناپدید میشه. این اتاق شوم و تمام وسائل درونش با قدرت های غیر معمولشون باعث جذب افراد و فرقه های زیادی میشن. ولی ماجرا فراتر از قدرت های غیر عادی این اشیاست.

کارآگاه جو میلر، در جریان تحقیقاتش درباره یک پرونده، ناخواسته پاش به این اتاق باز میشه و در اثر یک اشتباه، دختر هشت ساله اش رو در اتاق متل گم می کنه، و در حالی که هیچکس حرفش رو باور نمی کنه، ناچار میشه یک تنه به جنگ ناشناخته ها بره …

TOP 10: سریال های علمی – تخیلی محبوب من، بخش اول

1. Firefly

اگه شما هم مثل من طرفدار پر و پا قرص ژانر علمی – تخیلی هستید، سریال Firefly رو از دست ندید. این وسترن فضایی محصول شبکه Fox که در سال 2002 ساخته و پخش شده، تنها 1 فصل داره و با ریت 9.2 از 10 در IMDb یکی از محبوب ترین های این ژانر به شمار میاد. این سریال با وجود کیفیت بالا و محبوبیتش، به دلیل سیاست های شبکه ای بعد از یک فصل کنسل شد، ولی این مساله باعث ناقص و خدشه دار شدن داستان نشد و چیزی از ارزش های سریال کم نکرد.

داستان سریال در سال 2517 اتفاق می افته، در دورانی که به دلیل افزایش انفجاری جمعیت، عمر سیاره زمین به سر رسیده و بشر سیستم سیاره ای دیگه ای با ده ها سیاره و صدها قمر رو به تسخیر در آورده و با دستکاری اونها رو قابل زندگی کرده، در حالی که تنها دو حکومت قدرتمند باقیمانده زمین یعنی ایالات متحده و چین، با هم ادغام شدن و حکومتی واحد تشکیل دادن که بر بشریت جدید فرماروایی می کنه. این جامعه مدرن انسانی با وجود برتری تکنولوژیک نسبت به زمان حاضر، هنوز با همون مشکلات اخلاقی و سیاسی و اجتماعی بشریت امروز دست و پنجه نرم می کنه.